Z historii Czechowic-Dziedzic
Na obszarze dzisiejszego miasta istniały przed wiekami trzy wsie: Czechowice, Dziedzice, Żebracz. Pojawiają się one w źródłach historycznych dopiero pod koniec XV wieku. Można jednak przyjąć, że występujące w „Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego” biskupa Henryka z Wierzbna (1302 - 1319) wsie Chotowice Polskie i Chotowice Niemieckie, to nasze Czechowice. W dokumentach historycznych Czechowice występują pod datą 1430 r., Żebracz - 1443 r., Dziedzice - 1480 r. Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym pod wezwaniem św. Katarzyny w Czechowicach pochodzi z 1447 roku.
Ziemie dzisiejszych Czechowic były terenami przygranicznymi, bowiem płynąca tu rzeka Biała stanowiła granicę państwową między ziemiami Korony św. Wacława, a Królestwem Polskim (1456 - 1772), a po pierwszym rozbiorze Polski stała się wewnętrzną granicą monarchii Habsburgów, oddzielającą Galicję od Śląska Austriackiego. Podobnie rzeka Wisła, w latach 1742 - 1918, była prusko - austriacką granicą państwową. Po pierwszej wojnie światowej Czechowice (Żebracz stała się przysiółkami Czechowic) i Dziedzice znalazły się w granicach niepodległej Polski.
Wiek XIX - kolej i przemysł
Do drugiej połowy XIX wieku rolnictwo stanowiło prawie wyłączne źródło utrzymania mieszkańców. Pod koniec XIX wieku Czechowice, Dziedzice i sąsiednie Bielsko stały się ważnymi ośrodkami przemysłowymi Austro - Węgier. Uprzemysłowienie naszych wsi było ściśle związane z lokalizacją w Dziedzicach Cesarsko - Królewskiej Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda, biegnącej z Wiednia do Krakowa i Lwowa. Linię kolejową Bogumin - Dziedzice oraz Dziedzice – Bielsko uruchomiono 17 grudnia 1855 roku, Dziedzice - Oświęcim 1 marca 1856 roku, Dziedzice – Pszczyna w 1867 roku.
Wzdłuż linii kolejowej powstały liczne zakłady przemysłowe jak: fabryka podkładów kolejowych (1890), rafineria nafty „Schodnica” (1896 r.), fabryka przetwórstwa metalowego „Cynkownia” (1896), kopalnia węgla kamiennego „Silesia” (wiercenia rozpoczęto w 1900 roku), rafineria nafty „Vacum Oil Company” (1905), zakład przetworów żywicznych, przetwórnia ryb morskich, fabryka brykietów, kilka cegielni i inne.
Silna tożsamość narodowa
Bardzo wcześnie wykształciło się tutaj polskie samookreślenie narodowe i silna polska świadomość narodowa. Tu działali budziciele polskości, autorzy polskich katolickich modlitewników: ks. Błażej Olejek („droga Krzyżowa”), ks. Antoni Janusz („Kancjonał katolicki”) oraz ks. Józef Londzin – działacz narodowy, pisarz, prezes Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego. Jednocześnie powstały w Dziedzicach i Czechowicach: Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Księstwa Cieszyńskiego (1872), Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, Kółko Rolnicze wraz z Czytelnią (1887), Ochotnicza Straż Ogniowa w Dziedzicach z polską komendą, Ochotnicza Straż Ogniowa w Czechowicach (1900), Związek Śląskich Katolików, Koło Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Towarzystwo Szkoły Ludowej, gniazdo „Sokoła” (1905), Związek Strzelecki i inne. Z tych wsi wyszła liczna grupa patriotycznej młodzieży, która wstąpiła do Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego. W okresie międzywojennym nadal trwała rozbudowa przemysłu. Powstała fabryka Spółki Akcyjnej Przemysłu Elektrycznego „Czechowice” (1921), Fabryka Kabli Clement Zahm Spółka z o.o. (1931), Fabryka Galanterii Żelaznej, późniejsza fabryka rowerów „Apollo” (od 1937), fabryki zapałek, maszyn i pomp, papieru i wiele innych. Możliwość dobrego zarobku spowodowała podniesienie poziomu życia mieszkańców. Lokalne władze miały możliwość rozwoju infrastruktury typu miejskiego. Nadal wysoka była aktywność kulturalna i polityczna mieszkańców. Powstało kilka domów kultury, w których działalność prowadziły: Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego, „Sokół”, „Siła”, Związek Strzelecki, Związek Legionistów Polskich. Działało kilka chórów, kilka amatorskich scen teatralnych, kina, liczne kluby sportowe. Dziedzice, a zwłaszcza Czechowice, znalazły się w gronie przodujących gmin w województwie śląskim.
Okupacja hitlerowska
W okresie okupacji hitlerowskiej tereny te zostały włączone do Rzeszy Niemieckiej. Rozpoczęły się przymusowe zsyłki na roboty w głąb Rzeszy, wywłaszczania, łapanki uliczne i domowe deportacje do obozów koncentracyjnych, wyroki śmierci i publiczne egzekucje. Zniszczono całe polskie życie organizacyjne i polityczne oraz polskie szkolnictwo. Do 1940 roku istniały samodzielne gminy Czechowice i Dziedzice, które wkrótce połączono w jedną jednostkę organizacyjną. W lutym 1945 roku nastąpiło wyzwolenie tych ziem przez armię radziecką, a pierwsze miesiące nowej władzy rozpoczęły okres bratobójczych walk.
Prawa miejskie, zmiany administracyjne
Prawa miejskie nadano połączonym gminom w dniu 14 grudnia 1950 roku na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów (przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 1951 roku), a miasto miało nosić nazwę Czechowice. Wywołało to niezadowolenie mieszkańców Dziedzic, którzy podjęli działania na rzecz przywrócenia nazwy Dziedzice. W wyniku tych starań Prezes Rady Ministrów rozporządzaniem z dnia 13 listopada 1958 roku dołączył drugi człon „Dziedzice” i odtąd miasto nosi nazwę Czechowice-Dziedzice. Zmienił się także obszar miasta. W 1950 roku z sąsiedniej gminy Ligota włączono do niego przysiółek Podkępie, natomiast w 1957 roku Ligocie przekazano stary czechowicki przysiółek Koło. W dniu 1 lutego 1977 roku zostały zlikwidowane sąsiednie gminy: Ligota, Bestwina i w całości włączone do Czechowic-Dziedzic. Niezadowolona z tego Bestwina, po prawie sześciu latach starań, rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 1 października 1982 roku odzyskała utraconą samodzielność. Do 1975 roku miasto Czechowice-Dziedzice było w województwie katowickim, w powiecie bielskim. Po likwidacji powiatów, pomimo utworzenia województwa bielskiego, Czechowice-Dziedzice nie weszły w skład nowego województwa. Po II wojnie światowej miasto nadal miało charakter przemysłowy. W tym okresie prowadzona była działalność w wielu gałęziach gospodarki: wydobycie węgla kamiennego, przerób ropy naftowej, przemysł elektroenergetyczny, metalurgii miedzi, samochodowy, kabli i przewodów, wyrobów elektrotechnicznych, organiczny, ceramiki budowlanej, betonów, tartaczny, zapałczany, celulozowo - papierniczy, wełniany, filcowy i tkanin technicznych, odzieży i bielizny osobistej, mięsny i piekarniczy. Tu znajdowały się firmy znane w kraju i za granicą takie jak: Rafineria „Czechowice”, Śląska Fabryka Kabli, Walcownie Metali „Dziedzice”, Fabryka Sprzętu Elektrotechnicznego „Kontakt”, Czechowickie Zakłady Przemysłu Zapałczanego, Kopalnia Węgla Kamiennego „Silesia”. Na obszarach wiejskich w mieście i w sołectwach: Bronów, Ligota oraz Zabrzeg prowadzono gospodarkę rolniczą, a także gospodarkę rybną, która od wieków w tej części Śląska Cieszyńskiego miała duże znaczenie.
Rewolucyjne przemiany społeczne i współczesność
Rok 1980 za sprawą aktywnej w mieście „Solidarności” zapoczątkował proces zmian w świadomości ludzi i ukazał konieczność odejścia od niesprawnego systemu. Kilka lat później, rewolucyjne przemiany 1989 roku przyniosły ugruntowanie się gospodarki rynkowej, wyzwoliły inicjatywę i samorządność ludzi. Po 1990 roku niepomiernie wzrosła rola samorządu lokalnego. Dzięki decyzjom władz samorządowych wybudowano nowoczesną oczyszczalnię ścieków i wiele kilometrów kolektorów i sieci kanalizacyjnych, choć do końca tych inwestycji jest jeszcze bardzo daleko. Rozbudowano szkoły – głównie powstały nowe sale gimnastyczne. Zmodernizowano plac targowy i wiele kilometrów ulic i chodników. Wybudowano nowe mosty i wiadukty. Powstało piękne kąpielisko miejskie, przebudowano sztuczne lodowiska, oraz wybudowano kryty basen. Niestety przemiany społeczne i gospodarcze miały także swoje strony ujemne. 
Konieczność restrukturyzacji przemysłu po 1990 roku przyniosła liczne zwolnienia pracowników i niepokojący wzrost bezrobocia. Upadły firmy i przedsiębiorstwa, w tym jeden z najstarszych zakładów przemysłowych w mieście – fabryka rowerów „Apollo”. Wiele zakładów przemysłowych zostało zrestrukturyzowanych, zmienili się właściciele i nazwy. Czasami „na gruzach” poprzednich firm powstały nowe przedsiębiorstwa. Jednak pomimo tych trudności i kłopotów, miasto nadal odgrywa poważną rolę gospodarczą. W tym okresie powstało kilka nowych, prężnych przedsiębiorstw, które zaczęły dominować w mieście. Niewątpliwie należy do nich „HB-Unibud” S.A. Zaczął także napływać kapitał zagraniczny, czego przykładem są takie spółki jak: Valeo Electric and Electronic Systems czy też TRW Steering Systems Poland.
Znaczenie większego znaczenia nabrały również firmy mniejsze i małe, chociaż niektóre z nich z całkiem długą historią i dorobkiem. O dobrej kondycji przemysłu i wytwórczości oraz zaangażowaniu władz w tej dziedzinie świadczą przyznawane w tym okresie nagrody i wyróżnienia. W 1992 roku, jako pierwszy w mieście, Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji Regionalnej Izby Gospodarczej w Katowicach otrzymał Jan Berger, wówczas burmistrz miasta. W 1994 roku tę samą nagrodę otrzymała Rafineria Czechowice S.A. (jeszcze jako Śląskie Zakłady Rafineryjne), a w następnych latach kolejno: Tadeusz Polok – ówczesny prezes Śląskiej Fabryki Kabli S.A. i rok później firma budowlana „HB - Unibud” S.A. W 2001 roku Rafineria Czechowice S.A. została wyróżniona statuetką „Orłów Śląskiego Biznesu”, przyznaną przez Śląski Klub Biznesu. W konkursie ogłoszonym przez Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa oraz Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa miejska oczyszczalnia ścieków uzyskała aż cztery nagrody i wyróżnienia, w tym główną – tytuł „Budowa Roku 1994”.
Po reaktywacji powiatów, co nastąpiło 1 stycznia 1999 roku, Czechowice-Dziedzice powróciły do powiatu bielskiego, który wszedł w obszar nowego województwa – województwa śląskiego.
Z najnowszej historii miasta trzeba jeszcze wspomnieć o kilku wydarzeniach. Od samego początku naszego samorządu zaczęły być nawiązywane bliskie kontakty z innymi samorządami w kraju i za granicą oraz ze związkami i stowarzyszeniami samorządowymi. Niektóre z tych kontaktów nabrały bardzo konkretnych kształtów, co zaowocowało podpisaniem umów o partnerstwie. Są to następujące, nasze miasta partnerskie: Hiddenhausen w Niemczech, Słonim na Białorusi, Orlova w Czechach, Žilina na Słowacji i Łomża, oczywiście w Polsce. W 1996 roku ustanowiona została nagroda „Promotio Urbis Czechowice-Dziedzice”. Celem głównym nagrody było uhonorowanie osób, instytucji, zespołów itd., które swoją działalnością przyczyniły się do promocji naszego miasta. 23 lutego 1999 roku Rada Miejska w Czechowicach-Dziedzicach podjęła intencyjną uchwałę w sprawie ustanowienia św. Andrzeja Boboli patronem miasta. Kilka miesięcy później – 15 czerwca tego samego roku, Kongregacja Kultu Bożego i Sakramentów Świętych w Rzymie stwierdziła, że „…Święty Andrzej Bobola, Kapłan i Męczennik, jest Patronem wobec Boga dla Miasta Czechowice-Dziedzice…”. 14 listopada 1999 roku Ordynariusz Diecezji Bielsko-Żywieckiej ks. bp. Tadeusz Rakoczy dokonał uroczystego przekazania władzom miejskim aktu wspomnianej Kongregacji. Na koniec o jeszcze jednym wydarzeniu, które miało miejsce już w bieżącym stuleciu. 26 czerwca 2001 roku Rada Miejska w Czechowicach-Dziedzicach ustanowiła herb miasta i flagę miejską, a 12 stycznia 2004 roku ustaliła zasady i warunki ich używania.
Zabytki
Gmina Czechowice-Dziedzice, posiada kilka cennych zabytków architektonicznych, to m.in. zespół pałacowo - parkowy z początku XVIII w., kościoły budowane w XVIII i XIX wieku. To także inne obiekty, nie zawsze oficjalnie uznane za zabytki, ale na pewno warte uwagi, gdyż tworzą historię naszego miasta.
Kościół pw. św. Katarzyny
Najmocniej wrośnięty w krajobraz i historię miasta jest kościół parafialny pw. św. Katarzyny - najstarszy i najcenniejszy zabytek w mieście. Pierwsza drewniana sakralna budowla istniała w tym miejscu już w 1447 r. W latach 1722 - 1729 rozpoczęła się budowa murowanego, barokowego kościoła, ufundowanego przez właściciela Czechowic Franciszka Karola Kotulińskiego i proboszcza Walentego Antoniego Martiusa. Kościół zbudowano w stylu barokowym. Posiada jedną nawę, wieżę kościelną, kaplicę boczną, ambonę z płaskorzeźbami (ufundowaną w 1743 roku) oraz liczne malowidła ścienne i sufitowe, sztandary, chorągwie, żyrandole, obrazy oraz barokową chrzcielnicę wykonaną z marmuru dębnickiego z figurą Chrystusa i św. Jana autorstwa rzeźbiarza Świerczka z Frydku. Ołtarz główny zdobi obraz przedstawiający zaślubiny św. Katarzyny, będący dziełem wiedeńskiego malarza Antoniego Heinza. (Czechowice-Dziedzice, ul. M. Kopernika 42)
Pałac Kotulińskich 
Rokokowy pałac pochodzi z pierwszej połowy XVIII w. Jest jednym z najbardziej cennych obiektów architektonicznych Śląska. Okazałą budowlę wzniósł w latach 30. XVIII wieku hrabia Franciszek Karol Kotuliński. W 1765 roku nowym właścicielem Czechowic i pałacu został hrabia Andrzej Renard. Rodzina Renardów była jej właścicielem do 1856 roku, a w XVIII wieku upiększyła pałac i założyła ogród kwiatowy i sad owocowy. W trójkątnym tympanonie widoczny jest herb Renardów podtrzymywany przez dwa lwy. Przy pałacu znajduje się późnobarokowy park na rzucie prostokąta, z półkolistą aleją bukową i cennym drzewostanem. Obok pałacu znajdują się zabudowania gospodarcze z XVIII i XIX w. W 1945 roku pałac został upaństwowiony i powstała w nim szkoła rolnicza. Pałac został wpisany do rejestru zabytków 24 lutego 1960 roku. Na początku lat 90. XX wieku pałac przeszedł na własność miasta i funkcjonował w nim ośrodek doskonalenia zawodowego. W październiku 2006 pałac kupiła firma Polplast, która przystąpiła do ochrony obiektu przed dewastacją. Rokokowy pałac został gruntownie odrestaurowany, wnętrzom oraz parkowi przywrócono dawną świetność. Obiekt został przekształcony w czterogwiazdkowy hotel. W 2017 roku firma ogłosiła upadłość i nowym właścicielem obiektu został Piotr Londzin, właściciel przedsiębiorstwa Lontex. (Czechowice-Dziedzice, ul. Zamkowa 2)
Kościół pw. Jezusa Chrystusa Odkupiciela
Najmłodszy kościół w Czechowicach-Dziedzicach został zbudowany w latach 1995 - 1998 według projektu architekta Stanisława Niemczyka, zwanego „polskim Gaudim", na miejscu dawnej stolarni. W świątyni o lekkiej, ceglanej bryle znajdują się m.in. relikwie św. Jana Sarkandra i kamienna chrzcielnica z 1628 roku. W całym kościele znajdują się różnorodne zarysy kształtu krzyża - ułożone z cegieł, prześwitów w murze, wyciśnięte w betonie. Jest krzyż jerozolimski, celtycki, grecki, łaciński. Świątynia powstała na rzucie trójkąta. Ku niebu wznoszą się trzy wieże: dwie wyższe symbolizują minione dwa tysiąclecia chrześcijaństwa; trzecia, zwieńczona krzyżem z pastorału Jana Pawła II, nazywana jest papieską i symbolizuje wejście w nowe tysiąclecie. Budowla obfituje w elementy symboliczne. Chociażby guzy na krucyfiksach oznaczają błogosławieństwa. Kościół ten został uznany za jedną z dwudziestu ikon polskiej architektury, wzniesionych po 1989 roku. (Czechowice-Dziedzice, ul. Pocztowa 32)
Kościół pw. św. Józefa w Zabrzegu
Został zbudowany w 1787 r. w stylu barokowym. Patronem kościoła jest św. Józef, którego obraz figuruje w ołtarzu głównym. Boczne ołtarze poświęcone są Najświętszemu Sercu Pana Jezusa i Najświętszej Maryi Pannie. Okna w prezbiterium zdobią witraże św. Katarzyny i św. Anny. Okna w nawie kościoła ozdabiają witraże o tematyce eucharystycznej. Oprócz tego w kościele znajdują się obrazy Trójcy Przenajświętszej, Św. Izydora, Joba, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i M.B. Siewnej oraz stacje Drogi Krzyżowej. Znajdują się też w nim figury Św. Piotra i Pawła, Św. Jana Nepomucena i św. Anny oraz płaskorzeźba Matki Boskiej Częstochowskiej. (Zabrzeg, ul. ks. K. Janoszka 16)
Kościół pw. Opatrzności Bożej w Ligocie 
Został zbudowany w 1806 r. w stylu barokowo-klasycystyczny. Fundatorami kościoła była rodzina Czaderskich. W latach 1834 - 1840 dobudowano wieżę kościelną, na fasadzie której, między pilastrami widnieje kamienny medalion, przedstawiający symbol wezwania parafii Oko Opatrzności Bożej. Kaplicę Miłosierdzia Bożego zamyka krata, która w symbolice nawiązuje do męczeństwa św. Maksymiliana M. Kolbe. Są tu kolce z obozowych drutów i dwie stylizowane korony w kształcie litery M, czyli Maksymilian, Maria. Bogate wyposażenie malarskie kościoła stanowią liczne obrazy z XIX wieku. Pod chórem znajduje się zabytkowy, osiemnastowieczny konfesjonał. W kuli wieńczącej wieże kościoła umieszczono dokument spisany po łacinie opisujący dzieje kościoła. Złożono go tam w 1840 r. a odnaleziono przed kilku laty w czasie remontu kościoła. (Ligota, ul. Bielska 25)
Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Bronowie
Świątynia ta nosząca cechy budowli neogotyckiej, została zbudowana w latach 1874 - 1877 według projektu znanego architekta Emanuela Rosta z Białej. Ołtarz główny zawiera obraz Serca Jezusa wykonany w 1875 roku przez krakowskiego malarza Wojciecha Eliasza. Ciekawostką wyposażenia są ławki kościelne wykonane z dębów, które posadzono obok kościoła w 1898 roku z okazji 50-lecia rządów cesarza austriackiego Franciszka Józefa. Drzewa ścięto w 1965 roku, a w dwa lata później wykonano z nich ławki. W miejsce dębów posadzono 6 srebrnych świerków, które rosną przed kościołem i upamiętniają peregrynację Obrazu Jasnogórskiego. W kościele jest również tablica upamiętniająca odwiedziny parafii przez Kardynała Karola Wojtyłę w czerwcu 1977 roku. (Bronów, ul. ks. J. Kunza 8)
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Wspomożenia Wiernych
Budowa kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych rozpoczęła się w 1882 r. - wówczas na terenie należącym do parafii św. Katarzyny. Projektantem kościoła był Emanuel Rost z Białej. Grunt pod budowaną świątynię oraz cmentarz ofiarował Jan Machalica. Uroczystej konsekracji nowego domu Bożego 22 czerwca 1890 r. dokonał biskup Franciszek Śniegoń z Cieszyna.
W ołtarzu głównym uwagę zwraca witraż przedstawiający tajemnicę Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych, zaprojektowany przez prof. Adama Bunscha. Po lewej stronie prezbiterium stoi neogotycka ambona z bogato rzeźbionym baldachimem i figurami czterech Ewangelistów; naprzeciwko - figura Archanioła trzymającego na rękach dziecię przygotowane do sakramentu Chrztu świętego. Z pierwotnego wystroju kościoła zachowane zostały kamienne figury Świętej Rodziny i postaci Świętych. Dziełem czechowickiego rzeźbiarza Andrzeja Borgła są liczne elementy wystroju wnętrza: boczne ołtarze, ambona. Na szczególną uwagę zasługują oryginalne płaskorzeźby stacji Drogi Krzyżowej, w których rzeźbione figury wkomponowane zostały w ramy wypełnione wyrytym tekstem z biblijnym opisem danej sceny. W prawym ołtarzu bocznym umieszczona jest figura św. Maksymiliana Kolbego, z różą w dłoniach. W nawie głównej, bliżej wejścia znajdują się ponadto dwa ołtarze boczne; w ołtarzu po stronie lewej umieszczono kamienną figurę św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem na ręku, zaś w ołtarzu po stronie prawej - figurę św. Katarzyny z kołem w ręku, atrybutem patronki kolejarzy. Pod chórem stoją dwa neogotyckie konfesjonały z rzeźbami kluczy Piotrowych. Na parapecie chóru uwagę zwraca kompozycja mozaikowa przedstawiającą krzyż, dwie owieczki oraz napis: "Chwalcie Pana wszystkie narody".
Od strony północnej do kościoła przylega rozległy cmentarz parafialny, na którym zachowało się wiele zabytkowych nagrobków i krypt z przełomu XIX i XX w., m.in. kamienne mauzolea Opawskich, Habermannów czy Hofmannów. (Czechowice-Dziedzice, ul. Legionów 57)
Kaplica przy kościele NMP Wspomożenia Wiernych
Kaplica to pierwsza sakralna budowla w Dziedzicach. Ufundowana została w 1841 roku przez Jerzego Machalicę. Zbudowana jest na planie kwadratu z półkolistą absydą. Na jej cenne wyposażenie składa się późnobarokowy ołtarz z rzeźbami św. Piotra i Pawła, obraz Ecce Homo i Matki Boskiej Częstochowskiej, kamienna kropielnica i polichromia ze scenami modlitwy Chrystusa w Ogrójcu. Dzwon kaplicy, zwany „konajączkiem", oznajmiał zgon mieszkańca gminy. Obecnie kaplica pełni rolę domu pogrzebowego. (Czechowice-Dziedzice, ul. Legionów 57)
Kaplica pw. Świętego Serca Jezusowego
Powstała w 1831 roku w pobliżu zbudowanej w połowie XVIII wieku, ale już dziś nieistniejącej karczmy Dzidów. Kaplica jest w kształcie kwadratu, murowana z częścią ołtarzową zwróconą na północny - wschód. Ołtarzyk zbudowany jest w stylu barokowo-klasycystycznym. Przy kapliczce raz w miesiącu odbywała się „nauka chrześcijańska" dla mieszkańców Bronowa, prowadzona przez duszpasterzy z Rudzicy. (Bronów, ul. Bronowska 68)
Szkoła Podstawowa nr 1
To najstarsza szkoła na terenie miasta. Wiadomo, że pierwsza udokumentowana wiadomość o istnieniu w Czechowicach szkoły parafialnej pochodzi z XVII wieku i zawarta jest w sprawozdaniach wizytatorów biskupich. Nie zachowany do dziś drewniany budynek szkoły stał w sąsiedztwie obecnego murowanego (stara szkoła). Obecny budynek szkoły zaczęto budować w 1911 roku, za panowania cesarza Franciszka Józefa I. W okresie I wojny światowej w szkole kwaterowano rosyjskich jeńców wojennych a w czasie II wojny światowej została otwarta w niej przez władze okupacyjne szkoła niemiecka. 12 czerwca 1960 roku szkole nadano imię Hanki Sawickiej. W roku szkolnym 2001/2002 decyzją władz samorządowych szkoła została połączona z przedszkolem znajdującym się w budynku starej „szkoły" i powstał Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 1, który otrzymała imię Jana Brzechwy. (Czechowice-Dziedzice, ul. Chłopska 1).
Szkoła Podstawowa nr 4 
Szkoła została założona przez Towarzystwo Niemieckiej Szkoły Ludowej. Budynek ukończono w 1910 roku. Uczniowie uczęszczający do tej szkoły pochodzili nie tylko z Czechowic ale i z Zebrzydowic i Oświęcimia. Po I wojnie światowej wprowadzono również polskie klasy, a szkoła niemiecka zakończyła działalność w 1932 r. Budynek szkoły został rozbudowany w 1958 r. (Czechowice-Dziedzice, ul. Studencka 2).
Urząd Miejski 
Zwany również „Prezydium” powstał jako Urząd Gminy w 1936 roku przy pustym wówczas placu targowym. Budynek powstał według projektu architekta Adolfa Kurciusa a pierwszym urzędującym tu wójtem był Franciszek Zieleźnik. Wewnątrz budynku znajduje się marmurowa tablica upamiętniająca wybudowanie urzędu. Budynek „Prezydium” pierwotnie był jednopiętrowy – dalsze dwie kondygnacje powstały po II wojnie światowej. (Czechowice-Dziedzice, Plac Jana Pawła II)
Dworzec kolejowy 
Przełomowym momentem w historii rolniczego – do płowy XIX wieku - terenu, było zlokalizowanie w Dziedzicach stacji Cesarsko-Królewskiej Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynada, biegnącej z Wiednia do Krakowa i Lwowa. Wokół powstałej w 1855 r. linii kolejowej prężnie zaczął rozwijać się przemysł. Dworzec stał się również świadkiem przejazdów różnych ważnych osobistości między innymi cesarza Franciszka Józefa I, który przez Dziedzice przejeżdżał w drodze na inspekcję Galicji. W roku 1918 witano tu m.in. marszałka F. Focha i prezydenta S. Wojciechowskiego. (Czechowice-Dziedzice, Plac Wolności 3)
Lokomotywownia
Lokomotywownia (1853 - 1854) jest najstarszym zakładem pracy w mieście i jest ściśle związana z ulokowaniem w Dziedzicach węzłowej stacji kolejowej, stanowiąc cenny zabytek techniki. Zachowała się m.in. prostokątna hala parowozowni z 1854 r (tzw. „hajc” od niemieckiego „Heizhaus’) oraz hala wachlarzowa z czasów rozbudowy dworca. (Czechowice-Dziedzice, zbieg ul. Kochanowskiego oraz ul. Hutniczej)
Kolonia domów robotniczych
Wśród ciekawych architektonicznie i cennych historycznie przestrzeni miasta na uwagę zasługuje kolonia górnicza - osiedle jednopiętrowych domów robotniczych, zwanych na Górnym Śląsku familokami. Osiedle zbudowane z charakterystycznej czerwonej cegły, rozplanowane w 5 rzędach tzw. „rajach”, powstało w 1903 roku dla górników Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia”. (Czechowice-Dziedzice, ul. Górnicza)